Bij draagmoederschap draagt een vrouw het kind van iemand anders. Zodra het kind geboren is, geeft de draagmoeder de baby aan de ouders. Tot zover de theorie over draagmoederschap.

Maar hoe zit het met de juridische situatie? Wat zijn de prijzen voor een draagmoeder? Wat als de vrouw de baby na de geboorte niet wil afstaan? En welke ethische aspecten moeten worden overwogen in dit onderwerp?

Enerzijds willen we hier informatie geven over de zuivere feiten rond het thema draagmoederschap. Anderzijds willen we ook de maatschappelijke voor- en nadelen presenteren.

1. feiten rond draagmoederschap

Veel paren hebben al lange tijd een kinderwens. Sommigen vinden dat zij deze wens niet op een eenvoudige, biologische manier kunnen vervullen. Voor anderen – zoals homoseksuele paren – is het van meet af aan duidelijk dat de kinderwens niet op de conventionele manier kan worden vervuld.

Dit brengt sommigen op het onderwerp draagmoederschap. De vragen blijven echter: wat is draagmoederschap precies en hoe werkt het?

1.1 Verschillen tussen draagmoeders

Een draagmoeder is een vrouw die een baby draagt voor een ander. Er zijn verschillende vormen van draagmoederschap: gedeeltelijk draagmoederschap en volledig draagmoederschap.

De gedeeltelijke draagmoeder krijgt de reeds bevruchte eicel van een andere vrouw. Dit kan de eicel van de toekomstige sociale moeder zijn. Het kan echter ook de eicel van een heel andere vrouw zijn. Doorslaggevend bij de gedeeltelijke draagmoeder is dat de baby niet genetisch aan haar verwant is. Zij draagt het exclusief.

De volwaardige draagmoeder is daarentegen ook genetisch verwant aan de baby. Zij is niet alleen per definitie de biologische moeder van de baby. Dit komt omdat de eicel van haar afkomstig is. Zij wordt op natuurlijke wijze bevrucht of bevrucht door middel van spermaoverdracht. Natuurlijke bevruchting is echter in veel landen niet toegestaan. De procedure kan zo verschillend zijn – afhankelijk van het land, de juridische situatie en, indien van toepassing, het contract tussen de verschillende partijen.

Veel vrouwen sluiten echter volledig draagmoederschap voor zichzelf uit. Zij vrezen dat het voor hen moeilijker zou zijn om na de geboorte afstand te doen van hun biologisch kind.

1.2 Draagmoederschap als uitweg uit kinderloosheid

Draagmoederschap is interessant voor al die kinderloze stellen die adoptie voor zichzelf uitsluiten. De redenen daarvoor kunnen verschillend zijn. Lange tijd was het voor homoparen onmogelijk om een kind te adopteren. Tegenwoordig wordt de juridische situatie voor homo’s versoepeld, maar het is voor deze paren nog steeds moeilijk om ouders te worden via adoptie.

Andere paren willen misschien dat het kind genetisch aan hen verwant is. Daarom kiezen zij voor draagmoederschap.

1.3 Kosten van draagmoederschap

De kosten voor een draagmoeder zijn zeer hoog. Toch verdient de eigenlijke draagmoeder niet zoveel geld als men in eerste instantie zou denken; de kosten rond het draagmoederschap zijn juist erg hoog. De kosten omvatten bijvoorbeeld:

• Hotelkosten
• Reiskosten
• Kliniekkosten
• Dokterskosten

Ondanks de hoge kosten is er geen garantie dat de bevruchting zal leiden tot een intacte zwangerschap en uiteindelijk tot een gezond kind. Het risico blijft dus zeer groot dat de kosten van vijf tot zes cijfers niet tot het gewenste succes leiden.

2. juridische situatie in Duitsland

De juridische situatie in Duitsland is duidelijk: de vrouw die het kind heeft gebaard, geldt als moeder van het kind. Derhalve kan men in Duitsland juridisch gezien geen draagmoeder zijn.

Er is echter een zekere grijze zone wanneer de geboorte in Duitsland plaatsvindt. Onmiddellijk na de geboorte moet de vrouw de man inschrijven als biologische vader. Zij doet dan afstand van haar recht als moeder en draagt het alleenrecht over aan de man. De huidige partner van de man kan de baby nu adopteren.

Let op: omdat dit een grijs gebied is, is er geen garantie op succes. Als de vrouw na de geboorte hiertegen besluit, hebben de ouders geen bindend contract aan hun kant. Integendeel: het vonnis zou altijd tegen hen zijn.

2.1 Juridische situatie in andere landen

In de meeste Europese landen is draagmoederschap ook niet toegestaan. Uitzonderingen hierop zijn België, Nederland, Groot-Brittannië en Oekraïne. Ook in de VS is draagmoederschap in sommige staten toegestaan en ook in India is het legaal. Vooral in de VS zijn er speciale bureaus die hun diensten ook internationaal aanbieden.

2.2 Ethische conflicten

Het is niet alleen de Kerk die het draagmoederschap bekritiseert. Ethische bezwaren worden door zeer verschillende kampen geuit. De argumenten beginnen met de uitbuiting van vrouwen in armere omstandigheden die draagmoeder worden. Zij zouden tot object worden gedegradeerd.

De argumenten gaan echter ook over het perspectief van de kinderen. De kinderen die op deze manier worden gecreëerd zouden ook worden gedegradeerd tot een object, een koopwaar. De ouders zouden geen rekening houden met hun eigen gevoelens.

Naast de ethische conflicten brengen de ervaringen ook heel praktische problemen aan het licht. Hoe is het bijvoorbeeld als kunstmatige inseminatie resulteert in een gehandicapt kind? Of als er een tweeling wordt gecreëerd, maar het stel wil maar één kind? Of als de draagmoeder het kind na de geboorte wil houden? De biologie in al haar verschillende facetten laat zich immers niet zo precies plannen.

3 Mogelijke voor- en nadelen van draagmoederschap

3.1 Beperkingen van de voor- en nadelen

De hier geschetste voor- en nadelen zijn eerder aspecten die zowel voor draagmoederschap als voor risico’s spreken. Want zoals bij elke menselijke groepering lopen de meningen over het onderwerp draagmoederschap uiteen.

Het bestaande vooroordeel dat de draagmoeder een benadeelde handelspartner is, gaat niet in alle gevallen op. Zo zijn bijvoorbeeld niet alle vrouwen die ervoor kiezen draagmoeder te worden arm en/of ongeschoold. Sommige vrouwen kiezen er heel bewust voor om draagmoeder te worden.

Evenmin is bekend of de toekomstige ouders niet nadenken over hun kind en hoe het zich zal voelen. Afgezien van het feit dat niemand kan voorspellen hoe het leven in het nieuwe gezin zal verlopen. Mensen kiezen deze weg om verschillende en gerechtvaardigde redenen.

En niet alle ouders die deze weg kiezen hebben vooraf een duidelijk beeld van hun kind. Er zijn genoeg ouders die gewoon blij zijn met het vervullen van hun kinderwens. Vragen over eventuele handicaps of het aantal kinderen rijzen bij deze ouders even weinig en evenveel als bij alle andere aanstaande ouders.