Vanaf de bevruchting van een eicel tot de bevalling van het kind gaat niet altijd alles goed. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (tubuszwangerschap)innestelt de bevruchte eicel niet in de baarmoeder. Door structurele of functionele defecten blijft het achter in de eileider, waar het groeit.
Afhankelijk van de locatie van het eitje sterft het in een vroeg stadium vanzelf af of groeit het uit tot een levensbedreigende situatie voor de getroffen vrouw. Lees hier hoe u een buitenbaarmoederlijke zwangerschap herkent en hoe de behandeling verloopt.

1. frequentie van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een zogenaamde buitenbaarmoederlijke zwangerschap komt voor bij ongeveer 1 tot 2 procent van alle zwangerschappen. Hieronder vallen alle zwangerschappen waarbij de bevruchte eicel zich buiten de baarmoeder innestelt. Bij de meeste buitenbaarmoederlijke zwangerschappen nestelen de eicellen zich ten onrechte in de eileider.
Het aantal valse innestelingen neemt toe. Veel artsen zien de oorzaak hiervan in het eveneens toenemende aantal buisinfecties en kunstmatige inseminaties. Dit laatste kan worden verklaard door het feit dat vrouwen die kunstmatige inseminaties ondergaan meestal bestaande misvormingen in de baarmoeder of eileiders hebben die het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vergroten.
Het aantal buitenbaarmoederlijke zwangerschappen neemt ook toe door een betere vroegtijdige opsporing. Veel buitenbaarmoederlijke zwangerschappen die tegenwoordig worden ontdekt, werden vroeger niet ontdekt en gingen vanzelf over.

2. symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Net als bij een normale zwangerschap is de zwangerschapstest positief bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. De niveaus van de zwangerschapshormonen zijn echter lager en nemen langzaam af in plaats van toe. Daarom worstelen vrouwen met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap weliswaar ook met misselijkheid en andere symptomen, maar zijn ze meestal zwakker. Ze worden ook niet ongesteld.
De eerste sterke tekenen dat de zwangerschap niet normaal verloopt, verschijnen wanneer het embryo de eerste dagen en weken overleeft en groeit in de nauwe eileider. In de periode tussen de 6e en 9e week van de zwangerschap beginnen vaak hevige buikpijn en spotting.
Deze kunnen ook voorkomen bij een normale zwangerschap, maar kunnen ook een indicatie zijn van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Als de buitenbaarmoederlijke zwangerschap in dit stadium niet wordt herkend of behandeld, kan de eileider scheuren, wat voor de zwangere vrouw een acuut levensbedreigende situatieis.

3 Specifieke tekenen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

• Eenzijdige buikpijn aan de kant van de aangetaste eileider.
• Bloederige afscheiding
• Grote gevoeligheid en benauwdheid bij het aanraken van de buik
• Verhoogde lichaamstemperatuur
• Zelden pijn in de schouder

4. gevolgen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap voor moeder en kind

Als een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt vastgesteld, moet onmiddellijk actie worden ondernomen. De gevolgen voor het embryo zijn bij alle behandelingen hetzelfde, omdat de baby niet kan overleven.
Er is een groot gezondheidsrisico voor de getroffen vrouw als het embryo niet tijdig vanzelf loslaat of medisch wordt verwijderd.
Aangezien de behandeling van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap alleen mogelijk is met moderne geneeskundige methoden, was een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in de vorige eeuw nog levensbedreigend. Men schat dat een buitenbaarmoederlijke zwangerschap aan het eind van de 19e eeuw nog verantwoordelijk was voor 70 procent van de sterfgevallen onder jonge vrouwen. Tegenwoordig bedraagt het sterftecijfer voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap slechts 0,1 procent van de behandelde gevallen.

5. oorzaken van buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De reden voor het ontstaan van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is eigenlijk dat het eitje niet op tijd zijn weg naar de baarmoeder heeft kunnen vinden.
Normaal gesproken heeft de bevruchte eicel tussen de drie en vijf dagen nodig om de baarmoeder te bereiken, maar het had uiterlijk na zes of zeven dagen moeten aankomen. Dan nestelt het eitje zich, ongeacht waar het zich bevindt. Bij de oorzaken van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap wordt onderscheid gemaakt tussen structurele en functionele stoornissen.

5.1 Structurele oorzaken: Verklevingen als barrière

• secundaire buizen en invaginaties als cul-de-sacs
• Lange eileiders waardoor de bevruchte eicel niet tijdig kan reizen.
• Verklevingen en littekens, bijvoorbeeld als gevolg van een eileideroperatie of een ontsteking van de eileiders.

5.2 Functiestoornissen: Eileiderontstekingen zijn de meest voorkomende oorzaak.

.

Een van de meest voorkomende oorzaken van buitenbaarmoederlijke zwangerschap is een bacteriële ectopische ontsteking. Deze tast het gecilieerde epitheel aan, dat op de bekleding van de eileider ligt. Het transporteert de eicel door de eileider – als het vernietigd of beschadigd is, ontstaat er een gat tussen de cilia. Dit betekent dat de eicel mogelijk niet verder kan worden getransporteerd.
Een andere functionele oorzaak van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap kan een verstoorde hormoonhuishouding zijn. Artsen gaan ervan uit dat de samenstelling en sterkte van verschillende hormonen invloed hebben op de conditie en processen in de eileider. Als deze balans verstoord is, kan er foutief transport optreden.

6. risicofactoren voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

De grootste risicofactor voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is een buisontsteking. Daarom wordt het als de beste voorzorgsmaatregel beschouwd om het te voorkomen.
Veel risicofactoren voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hangen nauw samen met een ontsteking van de eileiders of het baarmoederslijmvlies.

Risicofactor	Kenmerken	Effect
Bacteriële buisontsteking	Bacteriën komen in de eileider terecht, waar ze de slijmvliezen en trilharen beschadigen. Oorzaken kunnen zijn: veelvuldig vaginaal douchen, operaties of frequente geslachtsgemeenschap.	Buisontsteking verhoogt het risico 6 tot 8 keer en is de belangrijkste oorzaak van buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Endometriose	Weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies woekert buiten de baarmoederholte en veroorzaakt hevige pijn, vooral tijdens de menstruatie. Het kan leiden tot verklevingen in de eileider.	Als het verspreide weefsel zich in een eileider woekert, kan het transport van de bevruchte eicel worden verhinderd.
Anticonceptie met spiraaltje	Het koperspiraaltje of hormoonspiraaltje wordt in de baarmoeder ingebracht om zwangerschap te voorkomen.	Als het spiraaltje de baarmoeder beschadigt tijdens het inbrengen of als het niet goed past, kan het leiden tot infecties die een ontsteking van de eileiders veroorzaken. Als er ondanks het spiraaltje toch een zwangerschap optreedt, kan het spiraaltje als barrière voor de eicel fungeren.
Roken	Roken verandert de samenstelling van het slijm in de baarmoederhals.	Als het slijmvlies niet meer volledig functioneert, kunnen ziekteverwekkers binnendringen en ontstekingen bevorderen.
Frequente verandering van partner	Frequente wisseling van partner en veel seksuele activiteit vergroten de kans op het oplopen van seksueel overdraagbare aandoeningen.	Soa’s zoals chlamydia of gonokokken bevorderen veranderingen in de slijmvliezen en ontsteking van de eileiders.
Gevorderde leeftijd van zwangere vrouwen	Het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap neemt toe met de leeftijd.	Oudere vrouwen hebben meer kans op abnormale veranderingen in de eileiders of kunstmatige inseminatie, die risicovol zijn, dan jongere vrouwen.

De kans op een nieuwe buitenbaarmoederlijke zwangerschap na een eerste is bijna 20 procent, en meer dan 50 procent als het opnieuw gebeurt.

7. behandeling van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

.

Allereerst moet een buitenbaarmoederlijke zwangerschap worden opgespoord. Daartoe wordt bij vermoeden een echo gemaakt en wordt de vrouw vaginaal onderzocht. Als er geen embryo in de baarmoeder wordt gevonden, kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap worden geconcludeerd. De precieze plaats van het eitje is echter zeer moeilijk in een vroeg stadium op te sporen. Meestal wordt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap pas ontdekt als de symptomen al zeer uitgesproken zijn of, in het ergste geval, als er sprake is van een noodsituatie waarbij onmiddellijk moet worden ingegrepen.

7.1 Chirurgische verwijdering

Heel vaak wordt de eicel operatief verwijderd nadat een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is vastgesteld. Dit gebeurt meestal via laparoscopie, waardoor het risico van de ingreep zo laag mogelijk wordt gehouden.
Als de vrouw een kinderwens heeft, wordt alles in het werk gesteld om de aangetaste eileider te behouden en tijdens de operatie alleen het aangetaste zwangerschapsweefsel te verwijderen.
Als er geen kinderwens meer is omdat de vrouw al kinderen heeft, kan de eileider uit voorzorg worden verwijderd.

7.2 Gebruik van medicatie

Minder vaak wordt het zwangerschapsweefsel of embryo verwijderd door toediening van het cytotoxine methotrexaat. Dit gif wordt ook gebruikt bij kankertherapie. Het voorkomt celgroei, waardoor het embryonale weefsel afsterft.
Voor deze methode kan alleen worden gekozen als het embryo kleiner is dan vier centimeter en er nog geen acute symptomen zijn. Alleen dan kan het dode weefsel op natuurlijke wijze worden verwijderd en is er voldoende tijd voor het celtoxine om in te werken.

Let op: Als een vrouw na de behandeling met het cytotoxine weer zwanger wil worden, moet ze minstens een jaar wachten. Dit zorgt ervoor dat het cytotoxine geen resten in het lichaam heeft achtergelaten.

7.3 Observatie van het verloop

Als de buitenbaarmoederlijke zwangerschap in een zeer vroeg stadium wordt ontdekt, kan de getroffen vrouw het verloop ervan laten observeren.
In het beste geval komt het eitje vanzelf los, waardoor een operatie of toediening van medicijnen niet nodig is.