Veel aanstaande ouders komen er tijdens de zwangerschap achter: onze baby zal een gespleten gehemelte hebben. Dit vervult de getroffen ouders met bezorgdheid. Er rijzen veel vragen, waarop in dit artikel wordt ingegaan: Wat zijn de oorzaken van een gespleten gehemelte en wat zijn de symptomen ? Wat is de diagnose en de therapie? Wanneer vindt de operatieplaats?

1. gespleten gehemelte: Definitie en vormen

Een gespleten gehemelte kan voorkomen bij een pasgeboren kind of baby. De term gespleten gehemelte is medisch gezien niet helemaal duidelijk. In de meeste gevallen zijn bij deze aangeboren afwijking namelijk het gehemelte, de lippen en de kaak niet volledig vergroeid, maar is er sprake van een open spleet. Dit is bij de helft van de getroffen kinderen het geval. Er bestaat ook een kleinere variant van deze misvorming, namelijk zonder gehemeltespleet. In dat geval vertonen de kaak en de lippen een open spleet (elk vijfde getroffen kind). Ongeveer 30 procent van de getroffen kinderen heeft alleen een gespleten gehemelte (zonder dat de lippen of de kaak zijn aangetast).

Ongeveer 0,2 procent van alle Europese baby’s wordt geboren met een vorm van een gespleten gehemelte. Jongens hebben deze misvorming ongeveer 1,5 keer zo vaak als meisjes.

2. de oorzaken van een gespleten gehemelte

Aangenomen wordt dat deze misvorming bij pasgeborenen ten minste gedeeltelijk te wijten is aan genetische invloeden. Het is dus erfelijk, wat gerekend wordt tot de interne invloed. Niet één enkel gen is hiervoor verantwoordelijk, maar meerdere. Daarom spreekt men ook van polygenie of polygene oorzaak. Als een of meer familieleden een gespleten gehemelte hebben, verhoogt dit het risico voor de baby om er ook een te krijgen.

Er zijn echter ook externe (exogene) invloeden die vermoedelijk de oorzaak zijn:

• Blootstelling aan straling (bijvoorbeeld röntgen- of gammastraling)
• Alcoholgebruik of tabaksgebruik door de moeder tijdens de zwangerschap
• Infecties met virussen tijdens de zwangerschap (bv. rodehond)
• Significante psychologische of fysieke stress van de aanstaande moeder
• Chemische stoffen en geneesmiddelen (bv. hydantoïne, een geneesmiddel voor epilepsie)

3. de symptomen van een gespleten gehemelte

Een gespleten gehemelte bij pasgeborenen veroorzaakt kenmerkende symptomen en problemen. De ernst ervan hangt echter af van de precieze vorm (open bovenlippen? open kaak? open gehemelte?) en van de ernst van de misvorming.

Open spleten aan de bovenlip zijn vooral een esthetisch probleem. Als de gespleten gehemelte echter groter is, kan het betekenen dat de gebieden voor neus en mond niet goed van elkaar gescheiden zijn. Ook de spieren rond de lippen en het zachte gehemelte kunnen dan in hun functie verstoord raken. Als de therapie niet consequent wordt uitgevoerd, bestaat de kans op problemenin verband met de volgende functies:

• Ontwikkeling van spraak en taal
• Voedselopname, kauwen
• Gezichtsuitdrukking
• Ontwikkeling van het gebit
• Ademhaling
• Horen
• Groei van de kaak en het gezicht

Spraakproblemen ontstaan doordat de misvorming de vorming van klanken bemoeilijkt. Als het middenoor niet volledig wordt geventileerd, zijn herhaalde middenoorontstekingen mogelijk. Deze kunnen leiden tot slechthorendheid. Dit kan ook een nadelig effect hebben op de ontwikkeling van de spraak.

Er is een syndroom dat een speciale vorm van misvorming is. Het heet het Van der Woude syndroom. Bij dit syndroom ontstaan tegelijkertijd ronde kuiltjes op de onderlip. Het is ook mogelijk om aan beide zijden een dubbele gespleten gehemelte te hebben.

4. diagnose van een gespleten gehemelte

De diagnose van een gespleten gehemelte wordt in twee fasen gesteld: vóór de geboorte en bij de pasgeborene.

• 

  De wettelijke screeningsonderzoeken met echografie tijdens de zwangerschap worden op specifieke momenten uitgevoerd. Het tweede is rond de 20e week van de zwangerschap. Dan kan een gespleten gehemelte al worden opgespoord. Dat kan echter alleen als de baby in een geschikte positie ligt.

• Bij de geboorte van de baby is de gespleten gehemelte meestal in één oogopslag te zien. Gaat het echter om een gespleten gehemelte met normaal slijmvlies, dan is een ervaren diagnosticus nodig. In zeldzame gevallen heeft het getroffen kind andere misvormingen, bijvoorbeeld op het gebied van de nieren of het hart. Daarom moet een renale sonografie worden verricht om beelden van de nieren te verkrijgen. Ook een ECG is belangrijk.

Let op: In zeldzame gevallen heeft het getroffen kind andere afwijkingen, bijvoorbeeld op het gebied van de nieren of het hart. Daarom moet een niersonografie worden verricht om beelden van de nieren te krijgen. Een ECG is ook belangrijk.

5. behandeling: doelen en centra

In principe heeft de behandeling van een gespleten gehemelte twee doelen:

1. Een normaal gezichtsuiterlijk moet mogelijk worden gemaakt.
2. De functies op het gebied van spreken, horen, eten, drinken en ademen moeten zo goed mogelijk functioneren. De verdere ontwikkeling van het kind moet zoveel mogelijk zonder latere problemen verlopen.

3. 

   .

   De therapie moet plaatsvinden in een centrum dat gespecialiseerd is in gespleten gehemelte. Daar vindt u de volgende specialisten op één adres:

• Kinderartsen
• Orthodontisten
• Foniatristen (behandelen stoornissen in spraak en gehoor)
• Logopedisten (die het spreken met het kind oefenen)
• Mond- en kaakchirurgen
• Psychologen

6. het verloop van de behandeling

Als het harde en zachte gehemelte de open spleet vertonen, wordt vrij snel na de geboorte met de behandeling begonnen.

Van een afdruk van de bovenkaak wordt een gehemelteplaat gemaakt. De arts plaatst deze in de mond vóór de eerste borstvoeding. De plaat zorgt ervoor dat de neus en de mond van elkaar worden gescheiden. Het maakt ook het drinken gemakkelijker. Zo kan de tong beter functioneren. De groei van het gehemelte en de kaak is beter.

Het gespleten gehemelte moet meestal iets na één jaar worden geopereerd, omdat de kleintjes dan beginnen te spreken. Het probleem is dat de gespleten gehemelte de ontwikkeling van de spraak kan belemmeren. Tegelijkertijd is een te vroeg gezet litteken slecht voor de groei.

Later kunnen nog operaties nodig zijn, vooral esthetische. Het gaat dan bijvoorbeeld om lipverlenging of verlenging van de neusbrug.

. Als de alveolaire kam nog moet worden gesloten door een operatie, gebeurt dat meestal op 9-jarige leeftijd.

Artsen kunnen een tympanostomiebuisje in het oor plaatsen om het middenoor voldoende te ventileren.

Er bestaan speciale drinkpoppen en spenen voor kinderen met een gespleten gehemelte. Deze zijn verkrijgbaar in de apotheek. De Self-Help Association for Lip Palate Malformations e.V. kan behulpzaam zijn bij het vinden van gelijkgestemden.