1. tetanus vertoont grote eigenaardigheden en heeft een ongewoon ziekteverloop.

Tetanus vormt sporen (ziekteverwekkers) die zeer resistent zijn tegen invloeden van buitenaf en lang kunnen overleven zonder gastheer. Een ander bijzonder kenmerk is dat tetanus zich alleen kan verspreiden in een anaërobe omgeving, d.w.z. in afwezigheid van zuurstof.

Zodra een tetanusinfectie heeft plaatsgevonden, begint de bacterie op de plaats van binnendringen twee toxinen te produceren: tetanospasmine en tetanolysine . Het eerste toxine veroorzaakt de typische symptomen van tetanus. Het tweede veroorzaakt de vernietiging van de rode bloedcellen op een soortgelijke manier als bij bloedvergiftiging, waarbij ook schade aan het hart kan optreden.

Naastde typische spierkrampverschijnselen van tetanus worden in het verdere verloop ook de zenuwen beschadigd. De toxinen van de bacterie verplaatsen zich van het ingangspunt van de infectie langs de zenuwen naar het centrale zenuwstelsel. Als het ingangspunt van de infectie zich op het hoofd bevindt, dringen de toxinen rechtstreeks door in een specifiek deel van de hersenen.

Alshet ingangspunt echter onder de nek ligt, wordt het ruggenmerg aangetast. In beide gevallen wordt een bepaalde zenuwimpuls geremd, waardoor overmatige spiersamentrekkingen worden voorkomen.

Door het falen van deze remmende impuls, die werkt als een bedieningsschakelaar, ontstaat een lichte overprikkelbaarheid en lange krampen. Deze krampen kunnen in principe alle spiergroepen treffen.

2. tetanus heeft een variabele incubatietijd en een verschillend verloop

Als de ziekte snel verloopt, treden de eerste ziekteverschijnselen al na enkele dagen op. Soms kan het echter wel drie weken duren. Er zijn ook gevallen bekend waarbij de eerste symptomen pas maanden na de besmetting optraden. Een korte incubatieperiode wijst op een hoge “pathogene belasting”, wat op zijn beurt een ernstig verloop van de ziekte betekent.

De ziekte duurt gewoonlijk tot twaalf weken. Daarna verdwijnen de symptomen voorgoed. De eerste verbetering van de aandoening kan worden verwacht na vier tot acht weken.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen 4 vormen van tetanus:

• De gegeneraliseerde vorm: Dit is het typische ziektebeeld waarbij het hele lichaam is aangetast.
• Degelokaliseerde vorm: De symptomen zijn beperkt tot individuele ledematen waar het ingangspunt van de ziekteverwekker zich bevindt.
• Cephalische tetanus is een speciale vorm waarbij de infectiewond zich op het hoofd bevindt. De incubatietijd is hier korter omdat de weg naar de hersenen korter is.
• Tetanus bij een baby wordt neonatale tetanus genoemd. De ongevaccineerde moeder besmet het kind met tetanus. Dit komt meestal door slechte hygiëne, en de ziekteverwekkers komen binnen via de navelstreng.

3 Er zijn verschillende tekenen van tetanus bij een kind

De symptomen manifesteren zich bij elke besmette persoon enigszins anders:

• Pijnlijke en stijve spieren (vooral in de nek en het gezicht).
• Moeilijkheden met slikken
• Verkrampte kauwspieren tot een volledige lockjaw.
• verkrampte strottenhoofdspieren. De patiënt kan daardoor niet goed spreken of schreeuwen, maar is wel volledig bij bewustzijn.
• Krampen van de romp of ledematen
• Verhoging van de bloeddruk
• Pijn bij het slikken
• Rusteloosheid en prikkelbaarheid
• Een stijve nek

Een bijzonder teken van gegeneraliseerde tetanus is lockjaw. In dit geval spannen de tong- en kaakspieren zich aan, waardoor een grimas ontstaat. Dit veroorzaakt een permanente glimlach met opgetrokken wenkbrauwen. Dit wordt de “duivelsgrijns” genoemd.

Inde loop van de ziekte ontstaan ernstige krampen in de rug en de buik. Deze krampen kunnen zo hevig zijn dat zelfs wervellichamen eronderdoor breken. Ook de spieren van blaas en darmen verkrampen, wat leidt tot constipatie en het plassen onmogelijk maakt.

Tetanus bij een baby uit zich ook in ernstige zwakte bij het drinken. Bij de speciale vorm van cephalische tetanus zijn krampen in het gezicht de voornaamste klacht.

4. vaccinaties zijn een beproefd middel om tetanus bij kinderen te voorkomen.

Regelmatige boostervaccinatie is de meest doeltreffende remedie tegen tetanus, dat gepaard gaat met tal van ernstige complicaties en dodelijk is als het niet wordt behandeld.

Het eerste antitoxine werd al in 1890 verkregen door Kitasato Shibasaburo en Emil von Behring. Hier vindt u meer informatie over de geschiedenis van tetanus.

Maar hoe vaak is vaccinatie nodig en zijn er bijwerkingen bij vaccinatie?

Per definitie wordt onderscheid gemaakt tussen actieve en passieve tetanusvaccinatie. Bij actieve vaccinatie krijgt de patiënt het verzwakte bacteriële gif ingespoten en vormt het lichaam zelf antistoffen. Bij een passieve vaccinatie worden reeds gevormde antistoffen rechtstreeks in het lichaam geïnjecteerd.

Passieve vaccinatie wordt meestal gegeven wanneer er sprake is van een open verwonding en er geen actieve vaccinatiebescherming is. Ongeacht of het actief of passief is, wordt de vaccinatie intramusculair (in de spier) uitgevoerd – op de bovenarm, de dij of de billen.

Mogelijke reacties op de vaccinatie zijn maag- en darmklachten, hoofdpijn, koorts en pijn en zwelling op de injectieplaats.

Tip: Om tetanus bij kinderen te voorkomen moet de zogenaamde basisvaccinatie vanaf de 2e levensmaand worden gegeven. Tegelijkertijd kan ook een poliovaccinatie worden gegeven. Daarna worden de vaccinaties geregistreerd op de vaccinatiekaart en volgens het vaccinatieschema wordt de volgende injectie gegeven op de leeftijd van 5 tot 6 jaar. Vanaf dan moet om de tien jaar een booster worden gegeven.