Wanneer de avond valt en het langzaam tijd wordt voor de kinderen om zich klaar te maken voor bed, gaat dit vaak gepaard met protest en misschien zelfs uitvallen. Bijna geen enkele peuter wil vrijwillig zijn tanden poetsen en gaat op tijd naar bed. Een avondritueel kan dit verhelpen en ervoor zorgen dat de kinderen gemakkelijker in slaap vallen.

1. waarom is een avondritueel belangrijk?

Welke dagelijkse stappen worden geïntegreerd in het avondritueel kan in elk gezin anders zijn. In de meeste gevallen is echter het aankleden in pyjama of het samen tandenpoetsen een beslissend punt in de voorbereiding van de avond.

Onaangename klusjes zoals tandverzorging moeten op een speelse manier worden gedaan. Een elektrische tandenborstel voor kinderen kan worden gebruikt vanaf de leeftijd van 3 jaar. Kindertandenborstels zijn verkrijgbaar in de vorm van verschillende figuren en cartoonmotieven. Dergelijke figuren zijn ideaal voor kleine rollenspellen en hebben een kalmerend effect op het kind.

Een regelmatige avondroutine helpt zowel kinderen als volwassenen om zich klaar te maken voor bedtijd. Door regelmaat raakt het lichaam van het kind gewend aan een bepaalde bedtijd en kan het goed en ontspannen in slaap vallen.

Het is vaak nuttig om de behoeften en kenmerken van de betreffende leeftijd voor ogen te houden en te proberen daar zo goed mogelijk op in te spelen. Daarom geven wij in de volgende hoofdstukken een overzicht van avondrituelen voor verschillende leeftijdsgroepen en geven wij u enkele tips om uw baby, kleuter of schoolkind gemakkelijker in slaap te laten vallen.

2 Wanneer moet je beginnen met avondrituelen?

Avondrituelen kunnen op elke leeftijd beginnen en zijn minstens even belangrijk voor de ouders als voor de kinderen, vooral in het begin.

Een pasgeborene heeft veel slaap en direct contact met de ouders nodig voor een gezonde ontwikkeling. Het belangrijkste onderdeel van het avondritueel is waarschijnlijk de voorbereiding van de slaapkamer.

Om in slaap te kunnen vallen hebben de meeste pasgeborenen stilte en duisternis nodig. Bovendien moet de lucht aangenaam koel zijn, zodat uw pasgeborene de nacht kan doorslapen en niet gaat zweten.

Let op: zorg ervoor dat uw pasgeborene in rugligging slaapt om gezondheidsrisico’s te voorkomen.

Overprikkeling kan er onder meer toe leiden dat een baby niet in slaap wil vallen of lange tijd niet kan doorslapen. In dat geval kan het avondritueel erin bestaan uw baby in slaap te wiegen en vervolgens zachtjes neer te leggen, eventueel met welterustenliedjes of rustgevende geluiden als begeleiding.

Tip: De meeste pasgeborenen vallen het best in slaap op de arm van een ouder. Maar na verloop van tijd moet u uw baby eraan laten wennen om alleen te slapen.

Kleuters en schoolkinderen hebben meestal wat uitgebreidere avondrituelen nodig. Vooral schoolkinderen proberen het naar bed gaan graag uit te stellen, zelfs als ze eigenlijk al moe zijn. In deze gevallen zijn duidelijke regels en uitleg over het waarom van deze regels nuttig.

Hoe voert u het avondritueel uit?

Hoe u uw avondritueel ook wilt vormgeven: Wij geven u graag enkele tips om er elke dag een succes van te maken, zowel voor volwassenen als voor kinderen.

Dat betekent natuurlijk niet dat het sommige dagen niet langer kan duren en energievretender kan zijn dan andere. Maar met een beetje geduld, routine en duidelijke regels kun je het meeste halen uit de tijd voor het slapen gaan.

3.1 Avondroutine

Allereerst is één ding heel belangrijk: vertel uw kind tijdig voordat het naar bed moet. Als het ’s avonds nog speelt, geef het dan een duidelijk tijdsvenster, bv. “Je mag nog vijf minuten met de bouwstenen spelen, daarna gaan we pyjama’s aantrekken”. Zo kan het kind wennen aan het feit dat de dag ten einde loopt en het dagelijkse avondritueel nu in gang wordt gezet.

Routine is hier essentieel. Doe dingen als tandenpoetsen, pyjama aantrekken en de lievelingsknuffel naar bed brengen altijd met korte tussenpozen. Zo worden niet alleen alle belangrijke voorbereidingen meteen gedaan, maar is ook de overgang van het spelen overdag naar het spelen ’s nachts duidelijk.

Als uw kind al tv of in ieder geval korte video’s kijkt, moet u ervoor zorgen dat dit niet direct voor het slapen gaan gebeurt. Want studies hebben aangetoond dat er een verband bestaat tussen de consumptie van digitale media en een verminderde slaapkwaliteit.

Idealiter eindigt de routine met het voorlezen van een boek of het samen vertellen van een verhaal, als gezin op de bank of al in het bedje. Dit kan het kind helpen tot rust te komen.

Als je kind daarna nog energie heeft en veel wil praten, kan het wat langer duren om te kalmeren. In dat geval kan het helpen om samen met het kind een comfortabele houding in bed te zoeken waarin u over de dag praat en de gebeurtenissen doorneemt. Zo kan het kind alle ervaringen van de dag beter verwerken en bereidt het zich onbewust voor op de slaap.

Opmerking: Sommige kinderen voelen zich ongemakkelijk als het helemaal donker om hen heen is. Om dit te voorkomen kunt u de slaapkamerdeur op een kiertje open laten of een nachtlampje installeren.

3.2 Omgaan met de uitdagende avondfasen

Zelfs als u al een bepaalde routine heeft, kan het altijd langer duren om het avondritueel uit te voeren. Soms ligt dat aan de beschikbaarheid van de ouders (bv. als u alleen verantwoordelijk bent voor twee kinderen), soms weigeren de kinderen gewoon te gaan slapen, ook al zijn ze al moe. Boosheid en tranen kunnen hier het gevolg zijn.

Zo’n driftbui kan voor volwassenen triviaal lijken, vooral als die alleen voortkomt uit vermoeidheid van het kind. Probeer uw kind niettemin met empathie tegemoet te treden en ruimte te geven voor het uiten van emoties.

U kunt deze tips volgen om met deze fasen van opstandigheid om te gaan:

1. Vat het niet persoonlijk op – de boosheid is niet tegen u gericht.
2. Probeer empathisch te zijn en toon begrip.
3. Scheld uw kind niet uit.
4. Geef uw kind een knuffel (als dit gewenst en toegestaan is).
5. Help de emoties te benoemen, zodat uw kind begrijpt waarom het zich zo voelt.
6. Wees een goed rolmodel (bijvoorbeeld door samen met het kind tanden te poetsen).
7. Formuleer regels (zoals specifieke bedtijden) en houd u daar consequent aan.
8. Neem de behoeften van uw kind serieus en wees bereid om compromissen te sluiten.