Proprioceptie wordt ook wel dieptegevoeligheid genoemd. Het beschrijft het vermogen om de positie van het lichaam in de ruimte te bepalen en te controleren. Beweging wordt gestuurd door prikkels van binnenuit.
Kinderen met een stoornis in de proprioceptie hebben een verminderde waarneming van hun lichaam, waardoor zij vaker struikelen of zich aan dingen stoten. Om vermijdingsgedrag en dus versterking te voorkomen, is het belangrijk dit zintuig te trainen.
Proprioceptie kan worden bevorderd door kleine leuke spelletjes. Voor veel oefeningen zijn slechts enkele hulpmiddelen nodig. De spelletjes zijn geschikt voor thuis, maar ook voor gebruik in het kinderdagverblijf.
Kinderen bewegen graag en verkennen de omgeving met behulp van de verschillende zintuigen. Deze eigenschap is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van de zintuigen en de waarneming. Daarom is het trainen van proprioceptie zeer belangrijk voor kinderen.
Proprioceptie is het zogenaamde zesde zintuig van de mens. In dit artikel leer je wat het is en waarom dit zintuig vooral voor kinderen belangrijk is. Vervolgens geven we je verschillende ideeën over hoe je dit zintuig bij kinderen spelenderwijs kunt trainen.
Inhoudsopgave
1. proprioceptie is het “zesde zintuig”.
Kinderen bewegen zelden langzaam – ze rennen, huppelen en springen meestal om zich te verplaatsen. Om dit alles te laten werken, moeten ze echter een goed evenwicht hebben. Deze zogenaamde dieptegevoeligheid verloopt onbewust en wordt ook wel proprioceptie genoemd.
Het woord proprioceptie, of proprioreceptie, komt uit het Latijn en is samengesteld uit de woorden proprius voor eigen en propriere voor ontvangen. Volgens de definitie is het het vermogen om de eigen lichaamspositie waar te nemen en zich in de ruimte te kunnen bewegen.
Het kunnen controleren van de positie van het lichaam in de ruimte is essentieel voor probleemloos bewegen. Proprioceptieve prikkels worden vanuit zichzelf aan het lichaam doorgegeven. De receptoren zijn overal in het lichaam verspreid. Dit betekent dat spieren, pezen, gewrichtskapsels en ligamenten de prikkels die zij ontvangen doorgeven aan de hersenen om de positie van de afzonderlijke ledematen door te geven.
Deze dieptegevoelige waarneming vindt niet alleen plaats tijdens fysieke activiteiten, maar ook wanneer we niet bewegen, maar bijvoorbeeld staan of liggen. Door deze controle over ons lichaam zijn we in staat de spieren naar wens aan te spannen of te ontspannen.
Proprioceptie bestaat uit de volgende drie gebieden:
- Positiezin: We nemen onbewust de positie van het lichaam en de positie van de afzonderlijke ledematen waar. Deze waarneming is ook mogelijk zonder visuele inspectie, d.w.z. in het donker.
- Bewegingszin: Bij elke beweging, hoe klein ook, zijn wij in staat om de richting van de beweging en de snelheid ervan te controleren door middel van proprioceptie. Elke verandering van positie, hoe klein ook, wordt onmiddellijk waargenomen.
- Krachtgevoel: Elke beweging en elke handeling vereist een bepaalde hoeveelheid kracht. Met behulp van de receptoren kunnen wij de toepassing van kracht naar behoefte aanpassen en regelen.
2. storingen kunnen leiden tot een verminderd lichaamsgevoel
Proprioceptieve inlegzolen
Aangezien de voetzolen het belangrijkste contactpunt met de grond vormen, bestaan er speciale inlegzolen die geacht worden gerichte spieractiviteit te veroorzaken. Dit positieve effect is reeds bewezen in een studie van de universiteit van Saarland.
Om het belang van proprioceptie te begrijpen, gaan we nu kijken wat er gebeurt bij een verstoring van dit zintuig. Zonder deze waarneming zou het ongelooflijk zwaar zijn om bewegingen uit te voeren.
Bedenk maar eens hoe ingewikkeld het zou zijn als je een trap zou beklimmen en je benen actief zou moeten controleren. Elke beweging actief controleren zou niet alleen veel tijd, maar ook moeite kosten.
Als de dieptegevoeligheid bij kinderen verstoord is, zijn zowel fijne als grove motorische taken zeer moeilijk of bijna onmogelijk te beheersen. Kinderen die problemen hebben op dit gebied vallen vaak op doordat ze erg onhandig zijn, vaak struikelen of zich bij het lopen stoten aan hoeken of randen.
De situatie wordt bijzonder kritiek wanneer het visuele aspect ontbreekt. Zonder de controle van de ogen kunnen sommige kinderen hun eigen lichaam niet controleren.
In het ergste geval vermijden de getroffen kinderen alle voor hen moeilijke situaties. Ze klimmen niet meer op turntoestellen of nemen met tegenzin deel aan sportactiviteiten. Dit leidt weer tot een nog slechter lichaamsbeeld. Er ontstaat een vicieuze cirkel.
Als u vindt dat uw kind moeite heeft om bepaalde bewegingen uit te voeren, moet u de proprioceptie laten testen door een kinderarts.
3. proprioceptieve training – spelenderwijs de dieptegevoeligheid bevorderen.
Dit zelfbewustzijn van het lichaam kan echter ook heel goed worden getraind door middel van diverse oefeningen. Dit is vooral belangrijk in de kindertijd, omdat de ontwikkeling dan nog niet voltooid is en er veel tegen gedaan kan worden.
In het onderstaande laten we u graag kennismaken met verschillende oefeningen waarmee u de coördinatie en de verschillende gebieden van de proprioceptie kunt trainen. Deze oefeningen zijn zowel geschikt voor thuis als voor de dagopvang. Terwijl de kinderen sommige oefeningen zonder hulpmiddelen kunnen doen, zijn voor andere oefeningen hulpmiddelen nodig.
3.1 Het trainen van het krachtgevoel
Zoals gezegd is het gevoel voor kracht belangrijk om de juiste dosis kracht toe te passen om bijvoorbeeld bewegingen uit te voeren. Training richt zich daarom op het experimenteren met gewichten en krachttoepassingen.
Deze twee oefeningen kunnen nuttig zijn:
- Gewichten onderscheiden: Voor dit spelletje kunt u flessen of andere afsluitbare voorwerpen vullen met water of zand. De kinderen pakken dan één voor één alle gewichten op om ze te sorteren op basis van hun gewicht.
- Ballondans: Voor dit spel verdelen de kinderen zich in groepjes van twee. Elk team krijgt een ballon die tussen de lichamen (bijvoorbeeld tussen de knieën) naar de eindstreep moet worden gedragen. De handen mogen niet gebruikt worden. De kinderen ontwikkelen een gevoel voor hoeveel druk er nodig is om de ballon vast te houden.
3.2 Training van het bewegingsgevoel
Als we bewegen, kunnen we bepalen in welke richting en met welke snelheid we bewegen.
Om dit gevoel te trainen kunnen verschillende spelletjes worden gebruikt.
- Dieren imiteren: Elk dier heeft zijn eigen manier van lopen. Terwijl een olifant luid met zijn voeten op de grond stampt, loopt een gazelle bijvoorbeeld bijna geruisloos. Door de dieren te imiteren krijgen kinderen gevoel voor verschillende manieren van bewegen.
- Jumping jack: Bij de klassieke jumping jack speelt coördinatie een belangrijke rol. Armen en benen moeten tegelijkertijd en afhankelijk van de moeilijkheidsgraad in verschillende richtingen worden bewogen. Bovendien worden flexibiliteit en uithoudingsvermogen getraind.
3.3 Spelletjes om het positiegevoel te versterken
Dankzij het positiebesef weten we zelfs geblinddoekt in welke positie ons lichaam zich bevindt.
Om het lichaamsbesef te verbeteren kun je de volgende oefeningen met je kinderen doen:
- Twister: Het altijd populaire kinderspel is niet alleen leuk, maar bevordert ook de proprioceptie. Kinderen moeten vooraf bepaalde posities innemen en daar een bepaalde tijd in blijven.
- Verstenen: Laat muziek spelen. Nu kunnen alle kinderen naar believen bewegen op de muziek. Zodra de muziek stopt, moeten ze echter in de positie blijven die ze het laatst hebben ingenomen. Pas als de muziek weer begint mogen de kinderen uit de verstening komen.