Positieve bekrachtiging beschrijft een pedagogisch concept dat zich richt op lof in plaats van straf. De meer klassieke opvoeding vertrouwt altijd op huisarrest, speelverboden en dergelijke wanneer een kind zich misdraagt.

Een actief beloningssysteem daarentegen is bedoeld om kinderen aan te zetten tot gepast gedrag.

Hoe dit er in de praktijk uitziet en welke problemen dit concept met zich mee kan brengen, kunt u zien in onze gids.

1. positieve bekrachtiging – meer bereiken met lovende woorden

Ook al klinkt de term conditionering misschien wat vreemd voor kinderen, dat is uiteindelijk precies wat positieve bekrachtiging bereikt.

Een kind leert dat een bepaald gedrag resulteert in een beloning. Conditionering werkt dus altijd als de prikkel groot genoeg is om zo te handelen en anders niet.

Een positieve bekrachtiger moet per definitie de waarschijnlijkheid vergroten dat het gedrag in de toekomst optreedt.

Het doel van de pedagogie van positieve bekrachtigers is echter niet dat kinderen in een bepaalde situatie op een bepaalde manier handelen alleen omdat ze er iets van verwachten. Kinderen moeten veeleer aangemoedigd worden om zelf een gevoel voor het juiste gedrag te ontwikkelen.

Het aangename gevolg is van elementair belang voor positieve bekrachtiging. Het soort stimulansen dat wordt gebruikt, kan echter sterk van elkaar verschillen.

Het is dan ook moeilijk om positieve bekrachtigers als nuttig of nutteloos in te delen. Doorslaggevend zijn de manier waarop ze worden gebruikt en de manier waarop ze worden toegepast.

Let op: Volgens Skinner moeten negatieve bekrachtigers niet verward worden met straf. Eerder wordt de gebeurtenis die als stressvol wordt ervaren weggenomen. Bijvoorbeeld, de angst voor een monster neemt af wanneer een kind bij zijn ouders in bed kan kruipen.

2 Voorbeelden van positieve bekrachtiging voor kinderen

Er zijn veel verschillende situaties waarin ouders hun kinderen overladen met lof. Wil het effect van positieve bekrachtiging echter zinvol zijn, dan moeten kinderen niet voor elk klein dingetje een beloning verwachten.

Het afruimen van de tafel of het buitenzetten van de vuilnisbak moet op den duur vanzelfsprekend zijn. Dit hoeft echter niet te betekenen dat er op dit punt nooit lof mag worden gegeven.

In de volgende regels vindt u enkele voorbeelden van hoe positieve bekrachtiging bij kinderen werkt en de verschillende manieren waarop dit kan gebeuren:

• Een kind ruimt ’s avonds ongevraagd de tafel af. Als direct gevolg daarvan mag hij 10 minuten langer opblijven.
• Uw kind ruimt zijn kamer op. U prijst de opgeruimde toestand en toont uw plezier.
• Als het rapport op de basisschool positief is, belonen veel ouders hun kind met geld of speelgoed.

Tip: Als u met positieve bekrachtiging wilt werken, zorg er dan voor dat de beloning zo snel mogelijk wordt gegeven. Als er te veel tijd verstrijkt tussen de actie en de beloning, ontbreekt de referentie en treedt het gewenste effect (de herhaling van het gedrag) niet op.

2.1 Primaire bekrachtigers – voldoen aan basisbehoeften

In de context van de psychologie zijn primaire bekrachtigers alle bekrachtigers die rechtstreeks gericht zijn op iemands behoeften.

Honger en dorst en liefde en nabijheid zijn de belangrijkste factoren voor baby’s en peuters. Deze mogen echter nooit voorwaardelijk worden gemaakt, zodat kinderen hun noodzakelijke basisvertrouwen kunnen opbouwen.

Positieve bekrachtigingsmiddelen kunnen het best worden toegepast als aanvullende aspecten naast het normale niveau van behoeftebevrediging.

Er is niets mis met een speciaal dessert, snoep of een warme knuffel.

2.2 Secundaire versterkers – de beloning is niet onmiddellijk

In tegenstelling tot directe behoeftebevrediging zijn secundaire bekrachtigers gericht op het feit dat ze alleen indirect gebruikt kunnen worden om een individuele behoefte te bevredigen.

Het eenvoudigste middel op dit punt is geld. Als een kind voor bepaalde activiteiten een bepaalde hoeveelheid geld krijgt, kan het vervolgens iets voor zichzelf kopen. Dit kunnen weer primaire behoeften zijn, zoals snoep.

Veel ouders gebruiken ook een soort tokensysteem. Positief gedrag wordt gemarkeerd met een sterretje. Wanneer een bepaald aantal sterretjes is bereikt, mag het kind iets kiezen uit een ideeënportefeuille of meer sterretjes verzamelen.
Dit kunnen eenvoudige dingen zijn zoals een ijsje eten na vijf sterren of een bezoek aan de dierentuin na 25 sterren.

2.3 Mengen van verschillende bekrachtigers

Veel verschillende soorten positieve bekrachtiging worden gebruikt om operant leren te vergemakkelijken. Deze kunnen niet altijd in een duidelijke categorie worden ingedeeld.

In het algemeen zijn er echter drie verschillende soorten bekrachtigers:

• materiële bekrachtigers: De beloning omvat geld of speelgoed.
• Sociale versterkers: Dit aspect wordt gekenmerkt door woorden van lof en erkenning. Een bemoedigende glimlach of een vriendelijk knikje kan echter al voldoende zijn.
• Activiteitsversterkers: Er wordt gekozen voor een bezoek aan de dierentuin, samen naar de bioscoop gaan of zelfs een concert.

Tip: Vermijd zoveel mogelijk materiële prikkels. Zorg er ook voor dat het effect van positieve bekrachtiging altijd groter is als het niet elke keer gebeurt.

3. kindertrucs – ongewenste positieve bekrachtigers

Positieve versterking komt ook vaak voor in situaties waarin ouders zich er niet eens van bewust zijn dat zij een bepaald gedrag bij hun kind aanmoedigen.

Als een kind zich bijvoorbeeld in de supermarkt op de grond gooit en begint te schreeuwen, reageren veel ouders door de onaangename situatie te willen vermijden. Als gevolg daarvan krijgt een kind vaak een snoepje bij de kassa.

Dit begrijpelijke verlangen om de gênante situatie zo snel mogelijk te beëindigen werkt echter als een positieve bekrachtiger.

Het beslissende moment voor het kind in deze situatie is immers dat het op de grond gooien en schreeuwen er rechtstreeks toe heeft geleid dat hij een snoepje kreeg. Welke reden zou er dan in de toekomst moeten zijn om dit gedrag niet meer te vertonen?

Als een kind moe en zeurderig is en vervolgens in de armen van de ouder wordt genomen, heeft dit een soortgelijk effect. De zoektocht naar nabijheid en veiligheid is geslaagd. Je kind leert dus dat huilen een positief effect heeft.

Opmerking: Dit betekent niet dat kinderen niet getroost mogen worden. Maar alle ouders moeten zich ervan bewust zijn dat een te zachte aanpak snel kan leiden tot ongewenste resultaten die een kind op lange termijn vormen.

Voor meer informatie over positieve bekrachtiging, bekijk de video hieronder:

4. werkmateriaal voor positieve bekrachtigers in het dagelijkse schoolleven

No products found.

No products found.

No products found.