Maar wat is de bedoeling van dit concept? Hoe verschilt het model van andere pedagogische concepten?

In onze gids stellen we het pedagogisch concept uitgebreid voor, gaan we in op de voor- en nadelen en leggen we uit welk beeld van het kind ten grondslag ligt aan open werken.

[button]Koop naslagwerken over het onderwerp open werk[/button]

1. open werk – een concept in ontwikkeling

Open werk ondergeschikt maken aan een definitie is een contradictio in terminis. Het is juist de opening in alle richtingen die het pedagogisch concept kenmerkt. Belangrijker dan concrete werkinstructies is veeleer de innerlijke houding van de opvoeders in het kinderdagverblijf.

In de praktijk verschillen de afzonderlijke kinderdagverblijfconcepten voor open werk soms sterk van elkaar, omdat er een opening naar verschillende gebieden plaatsvindt.
De doelstellingen van het pedagogisch werk in het kinderdagverblijf worden voortdurend ontwikkeld en moeten in de praktijk worden gebracht. Veel ideeën en mogelijkheden ontstaan alleen op basis van de respectieve situaties in de praktijk.

De kern van het kleuterschoolconcept is de vrije ontwikkeling van de persoonlijkheid. Elk kind moet zelf uitvinden op welke gebieden het zich meer thuis voelt. De opvoeders hebben daarom de taak de kinderen te helpen deze beslissing te nemen.
Er zijn echter vooral verschillende mogelijkheden nodig om rekening te houden met de basisgedachte van het open systeem in de kleuterschool.

Tip: Als het concept van open werken in de kleuterschool moet worden uitgevoerd, heeft dit ook betrekking op de inrichting van de ruimte, maar vooral op de innerlijke houding van de opvoeders. Pas als de opening in de geest begint, wordt de basis gelegd voor het open werken in de kleuterschool.

2. open werk in kinderdagverblijven wordt populairder

In vroegere tijden werd een gesloten concept in de Kita beschouwd als de enige juiste benadering van kinderopvang. Door de algemene maatschappelijke verandering in het beeld van het kind is nu op veel plaatsen het open werken in de kleuterschool ingevoerd.

Er zijn echter grote verschillen tussen de afzonderlijke kinderdagverblijven wat betreft de wijze waarop de openstelling precies plaatsvindt. Naast gesloten en open concepten zijn er ook gedeeltelijk open methoden die volledige openstelling te ver vinden gaan.

Veel ouders en opvoeders zijn voorstander van het loslaten van starre structuren en van ontwikkelingsdoelen die individueel kunnen worden nagestreefd. Alleen de omgang met regels is vaak een twistpunt bij het open werken in de kleuterschool. Bovendien wordt een gedeeltelijke openstelling vaak verkozen boven een volledig open kleuterschool.

3 Het kind als vormgever van zijn eigen ontwikkeling

Open werk richt zich op het kind als geheel. Ieder mens is meerderjarig en moet uiteindelijk zelf bepalen in hoeverre de eigen interesses worden nagestreefd. Wel is het belangrijk dat er concrete impulsen zijn waar elk kind op in kan gaan, maar niet hoeft.

Vanwege deze individuele ontwikkelingsmogelijkheden kan er niet één groep zijn die al deze aspecten combineert. Veeleer worden de kinderen in de kleuterschool aangemoedigd om zichzelf op verschillende gebieden uit te proberen en zo steeds in contact te komen met andere kinderen.

Opvoeders hebben daarom slechts de rol van begeleider. Kinderen krijgen het grootste geschenk van onze tijd, namelijk tijd voor zichzelf.
Hun eigen tijd is niet beperkt en vastgelegd door strakke schema’s, zodat een heel andere manier van omgaan met dingen kan plaatsvinden.
De kleuters krijgen daarom onvermijdelijk te maken met de volgende vragen:

• Hoe wil ik mijn tijd vandaag doorbrengen?
• Met welke kinderen wil ik spelen?
• Is er een ruimte die mij vandaag bijzonder interesseert?
• Beïnvloeden mijn huidige gevoelens mijn gedrag vandaag?

Bijna geen enkel kind zal zich deze vragen bewust stellen, maar de individuele kinderen moeten voor zichzelf specifieke antwoorden vinden. In deze fase kan of mag geen enkele opvoeder hen iets voorschrijven, omdat de individualiteit anders verloren zou gaan.

Opmerking: Binnen het concept van open werk wordt het kind geacht meerderjarig te zijn en op eigen initiatief zijn eigen omgeving te willen verkennen. De innerlijke motivatie hoeft dus niet specifiek bevorderd te worden, maar bestaat van nature.

4. werken in de kleuterschool met open ruimtes

Open en gesloten planning in de pedagogiek verschillen vooral wat betreft de ruimte-indeling in het kinderdagverblijf.
Een gesloten concept gaat uit van vaste groepen in het kinderdagverblijf waaraan individuele ruimtes worden toegewezen. Het biedt het voordeel dat de kinderen elke ochtend een vaste plek hebben waar ze zich thuis voelen.

Een open kleuterschool doet het juist zonder deze vaste groepering en laat het dus aan de kinderen over naar welke kamer zij gaan. Elk lokaal heeft dus een speciale functie die de individuele kinderen moet aanspreken.

De volgende ruimtes zijn bijvoorbeeld te vinden in veel kleuterscholen waar open gewerkt wordt:

• Creatief lokaal: In deze ruimte staan handvaardigheid, schilderen, tekenen en knutselen op het programma.
• Muzieklokaal: Zingen, dansen en het ontwikkelen van ritmegevoel bepalen de dagelijkse gang van zaken in deze ruimte van de kleuterschool.
• Bewegingsruimte: In deze ruimte, die zo functioneel mogelijk is ingericht, kunnen de kinderen springen, rennen en klimmen.
• Experimenteerruimte: Natuurwetenschappen mogen natuurlijk niet verwaarloosd worden en toch interessant blijven. Deze ruimte wordt daarom gebruikt voor verschillende kindvriendelijke experimenten die natuurkundige wetten verklaren of alledaagse verschijnselen begrijpelijk maken.
• Buitenspeelruimte: De tijd die de kinderen in de buitenruimte doorbrengen kan gebruikt worden voor vrij spel. Een goed onderhouden buitenruimte is daarom een must voor elke voorziening die zich richt op open observatie in de kleuterschool.
• Ontbijt- en cateringruimte: Afhankelijk van hoe het concept in detail wordt uitgevoerd, zijn er vaste etenstijden of zijn de kinderen vrij om te kiezen wanneer ze naar de cateringruimte willen gaan.
  Er is echter altijd een centrale plek waar ze terecht kunnen om in deze basisbehoefte te voorzien.
• Ontspanningsruimte: Als het concept van open werken consequent wordt toegepast in het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal, is een dutje geen must. Toch krijgen de kinderen natuurlijk de gelegenheid om bij te komen van het spelen, knutselen of muziek maken en zich terug te trekken.

5 De dagelijkse routine in de open kleuterschool

Ook al wordt het open werken gekenmerkt door het feit dat de individuele kinderen veel vrijheid krijgen, toch is er in de open kleuterschool een gestructureerde dagindeling waaraan alle kinderen zich moeten houden.
Alleen op bepaalde momenten zijn de kinderen volledig vrij om hun eigen activiteiten te bepalen en kunnen zij zich naar eigen inzicht oriënteren.

Hieronder vindt u daarom een typische dagindeling in het kinderdagverblijf:

Tijd	Taken/mogelijkheden
7.00 uur.	Aankomst van de eerste kinderen en ontmoeting in een gemeenschappelijke ruimte
8:00 uur	Op dit tijdstip moeten alle kinderen gearriveerd zijn en vinden er kleinere activiteiten plaats in de groep.
9:00 uur	Tijd voor een gezamenlijk ontbijt in de cateringruimte; afhankelijk van de grootte van de kleuterschool zijn er twee of zelfs drie eetmomenten.
9:30 uur tot 11:30 uur	De fase van vrij spel en individuele vrijetijdsbesteding voor de kinderen begint. Gedurende deze tijd zijn de kinderen vrij om te beslissen wat ze willen doen volgens hun eigen interesses.
11.30 tot 12.30 uur	De nadruk ligt op concrete educatieve activiteiten die in verschillende ruimtes van het kinderdagverblijf plaatsvinden.
12:30 uur tot 13:00 uur	Lunch in de gemeenschappelijke restaurantruimte
13:00 uur tot 14:00 uur	Rusttijd of fase van individuele activiteit
14.00 uur tot 16.00 uur	Daarna volgt nog een fase van vrij spel, waarin de kinderen tijd kunnen doorbrengen in de ruimtes van hun voorkeur.
16:00 uur tot 16:30 uur	Daarna worden de verschillende ruimtes gezamenlijk opgeruimd, zodat ze de volgende dag weer helemaal klaar zijn voor gebruik.
16:30	Pick-up tijd in het kinderdagverblijf

Uiteraard is deze dagindeling slechts een voorbeeld, zodat de individuele planning in het betreffende open kinderdagverblijf heel goed kan afwijken.
Deze typische dagindeling is alleen bedoeld om te illustreren dat de kinderen niet alleen worden gelaten in het concept van open werk en dat zij zich moeten houden aan basisstructuren.

6 Het open werk in de kleuterschool vereist goed overleg.

Afhankelijk van de instelling hebben de kleuterleidsters heel verschillende taken. Sommige open kleuterscholen richten bijvoorbeeld bepaalde functionele ruimtes in waarvoor slechts één opvoeder volledig verantwoordelijk is. Andere instellingen geven daarentegen de voorkeur aan een rotatiemodel waarbij elke opvoeder na één, twee of drie weken van lokaal wisselt en dus automatisch een andere taak op zich neemt.

Detweede optie biedt de opvoeders een veel beter beeld van het gehele pedagogische werk. Anders bestaat het gevaar dat de opvoeders op één gebied veel kennis hebben, maar minder aanwezig zijn bij de algemene ontwikkeling van het kind.

In ieder geval is uitstekend overleg een basisvoorwaarde voor het functioneren van het open werk in de kleuterschool.
Daarom moeten er regelmatig bijeenkomsten plaatsvinden waarin de opvoeders informatie kunnen uitwisselen over de respectieve ontwikkelingsstatus van de individuele kinderen. Tenslotte moet worden voorkomen dat kinderen zich te eenzijdig op een bepaald gebied richten en andere gebieden volledig verwaarlozen.

7 Een overzicht van de voor- en nadelen van open werken

Zoals elk pedagogisch concept biedt zowel open als gedeeltelijk open werken in het kinderdagverblijf positieve en negatieve aspecten die moeten worden afgewogen. Om een overzicht te geven van de verschillende mogelijke problemen en uitstekende mogelijkheden, dient de volgende vergelijking:

Voor al diegenen die zich niet kunnen voorstellen in een volledig open omgeving te werken, maar die in principe voorstander zijn van het concept, is werken in een gedeeltelijk open omgeving een optie.
Duidelijke regels bepalen de dagelijkse basisroutine, maar tegelijkertijd zijn er momenten waarop de kinderen bewust de gelegenheid krijgen een activiteit te kiezen die aansluit bij hun interesses.

Meer informatie en gedetailleerde statistieken zijn te vinden op de website van de ABA – Fachverband Offene Arbeit mit Kindern und Jugendlichen e.V. (Vereniging voor open werk met kinderen en jongeren).

8. koop gespecialiseerde boeken over het thema open werk

No products found.

No products found.

No products found.