In het volgende laten we u daarom kennismaken met het moderne pedagogische concept van genderneutrale opvoeding en leggen we uit wat belangrijk is.

[button]Verdere literatuur over het onderwerp[/button]

1. basisfeiten: Geslacht is niet gelijk aan geslacht

Als men het probleem van gender in het algemeen behandelt, kan men er niet omheen fundamentele concepten ter discussie te stellen. Er zijn bijvoorbeeld niet alleen de twee geslachten jongen en meisje, want de term “geslacht” wordt onderscheiden in een biologisch en een sociaal geslacht. Dit veroorzaakt bij velen verwarring. Het verschil is gemakkelijker te begrijpen in het Engels: Daar wordt onderscheid gemaakt tussen “sex” en “gender”.

“Seks” drukt het biologische geslacht uit, d.w.z. dat een persoon of een kind anatomisch gezien een man of een vrouw is. “Gender” daarentegen is het sociale geslacht en heeft vooral betrekking op kleding en gedrag, die vanaf onze vroegste jeugd zijn aangeleerd.

Vooral bij baby’s concludeert men vaak aan de hand van de kleding of het een jongen of een meisje is. Als de baby in het roze rompertje ook nog een popje in de kinderwagen heeft liggen, is de zaak glashelder: het is een meisje. Precies op dit punt lopen “geslacht” en “gender” of biologisch en sociaal geslacht door elkaar. Tegenwoordig wordt dit denkproces steeds meer als een probleem ervaren en hier komt genderneutraal onderwijs om de hoek kijken.

2 Genderneutraal onderwijs: Er bestaat niet zoiets als een jongen of een meisje.

Genderneutraal opvoeden gaat over het opvoeden van kinderen zonder de typische rolstereotypen. Wat veel mensen echter verwarren is dat het niet gaat om het afschaffen van de geslachten, d.w.z. jongen en meisje, maar om kinderen de vrijheid te geven zich los van deze traditionele ideeën te ontwikkelen.

“Gelijke kansen en geen egalitarisme” is dus het motto van genderneutraal onderwijs. Kinderen worden dus voorlopig ver van de gangbare clichés opgevoed. Daarna krijgen ze de keuze of en waar ze zich willen indelen.

Om het begrijpelijker te maken volgt hier een alledaags voorbeeld:

U bent met uw zoontje op de kinderafdeling van een kledingwinkel. Genderneutraal opvoeden betekent dat u niet automatisch met uw kind naar de jongensafdeling gaat. In plaats daarvan moet het kind zelf beslissen naar welke kleding het wil kijken. Als je kind dan kiest voor een roze jurk, is dat prima. Het is net zo goed als hij een blauwe trui met een draak erop wil.

Het gaat er dus om kinderen te leren dat rolgedrag (dus als je zoon de blauwe drakentrui kiest) prima is, maar niet dwingend. Dit moet ervoor zorgen dat kinderen zich vrij en onafhankelijk ontwikkelen en hun omgeving met meer openheid tegemoet treden.

2.1 Zweden is een pionier op het gebied van genderneutraal onderwijs in de kleuterschool

Een zeer prominent voorbeeld van sekseneutraal onderwijs op de kleuterschool is te vinden in Zweden. Het kinderdagverblijf “Egalia” heeft deze pedagogische aanpak geïnternaliseerd en past deze dagelijks toe. Hier worden de kinderen bij naam of met het geslachtsneutrale voornaamwoord “hen” aangesproken. Als de kinderen dat wensen, worden ze ook aangesproken met de persoonlijke voornaamwoorden “han” (hij) of “hon” (zij). De keuze is geheel aan de kinderen.

Tip: Het Zweedse “hen” betekent evenveel als “es” in het Duits, behalve dat het niet verwijst naar voorwerpen zoals onze Duitse “es”, maar specifiek naar personen die geen geslacht toekennen.

De reden om afstand te nemen van de gangbare persoonlijke voornaamwoorden voor hij en zij, en ook om in de Zweedse kleuterschool gewoon kind te zeggen in plaats van jongen of meisje, is dat deze termen voor de regisseur Lotta Rajalin te nauw verbonden zijn met de gangbare rolmodellen. Iedereen heeft door zijn eigen opvoeding een beeld van hoe een jongen of een meisje eruit ziet en hoe hij zich moet gedragen.

Dit is niet het geval in de Egalia kleuterschool. Hier worden kinderen aangemoedigd om dingen uit te proberen. Jongens worden niet aangemoedigd om meer te stoeien dan meisjes. De laatste worden niet verbannen naar het poppenhuis. De kinderen worden geacht in deze omgeving vaardigheden te leren, interesses te ontwikkelen en gevoelens te verkennen zonder dat deze gedragingen direct in categorieën worden ingedeeld.

2.2 Andere landen, betere gebruiken?

Maar niet alleen in Stockholm, Zweden, zijn dergelijke onderwijsbenaderingen te vinden. Ook in IJsland, de VS, Canada en Mexico waagt men zich aan genderneutraal onderwijs. In Duitsland daarentegen laat de onderwijsaanpak nog op zich wachten.

Voorstanders benadrukken dat kinderen, vooral meisjes, baat hebben bij deze aanpak. Door de internalisering en onbewuste toepassing van gangbare genderrollen, zo stellen zij, vertrouwen we meisjes fundamenteel minder. Volgens deze redenering zou genderneutraal onderwijs op de kleuterschool en thuis een positief effect hebben op de ontwikkeling en het zelfvertrouwen.

Ook het in Dresden gevestigde ifo-instituut voor economisch onderzoek vindt het problematisch dat deze aanpak momenteel in Duitsland aan dovemansoren valt. Uit de evaluatie van een studie blijkt dat jongens en meisjes zelfs negatief beïnvloed worden door het ervaren van onrechtvaardigheden in de loop van hun ontwikkeling die aan hun geslacht kunnen worden toegeschreven. Genderneutraal onderwijs zou dan ook een stap in de goede richting kunnen zijn om gelijke kansen te waarborgen, wat eigenlijk het doel van de politiek is.

3 Kritiek en tegengeluiden

Niet iedereen staat achter de aanpak van genderneutraal onderwijs. Critici vrezen dat deze onderwijsmethode zelfs een negatief effect kan hebben op kinderen. Zij zeggen dat geslachtstoewijzing elementair is voor een later gevoel van erbij horen in de maatschappij. Ook wordt erop gewezen dat jongens in tutu’s en meisjes die voetballen blootgesteld zouden kunnen worden aan pesterijen van andere kinderen. Ouders zouden ook rekening moeten houden met harde kritiek, zelfs binnen hun eigen familie. Of een algemene conformiteit aan gemeenschappelijke denominaties moet prevaleren boven een vorm van zelfstandige ontwikkeling los daarvan, moet iedereen voor zichzelf beoordelen.

In sommige gevallen doen onder critici harde vooroordelen de ronde. Er wordt gesproken over “hersenspoeling” of “indoctrinatie” van kinderen. Men moet echter altijd voor ogen houden dat het gedrag van jongens en meisjes, dat wij als typisch of normaal beschouwen, zelf aangeleerd is en niet natuurlijk.

Onderzoekers hebben kunnen vaststellen dat er slechts minimale genetische predisposities zijn voor het prominente rolgedrag van mannen en vrouwen. Jongens zijn bijvoorbeeld actiever in de baarmoeder dan meisjes. Zij zijn later meestal risicobewuster en fysieker. Meisjes daarentegen ontwikkelen sneller vaardigheden op het gebied van taalontwikkeling en fijne motoriek.

Maar de grens tussen genetische conditionering en opvoeding is na de geboorte moeilijk te trekken. Een sociaal experiment laat zien hoezeer we ons gedrag aanpassen wanneer we geconfronteerd worden met vermeende mannelijke of vrouwelijke kinderen. In deze video zie je hoe we kinderen opvoeden op basis van onze onbewuste verwachtingen:

4. verdere literatuur over het onderwerp

No products found.